aktualności

Starzenie się społeczeństwa postępuje wykładniczo, a zapotrzebowanie na opiekę długoterminową również szybko rośnie; Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około dwie na trzy osoby, które osiągają starość, potrzebują długoterminowego wsparcia w codziennym życiu. Systemy opieki długoterminowej na całym świecie zmagają się z koniecznością sprostania tym rosnącym wymaganiom; Według raportu ONZ dotyczącego postępów w Dekadzie Zdrowego Starzenia się (2021-2023) tylko około 33% krajów objętych raportem dysponuje wystarczającymi zasobami, aby zintegrować opiekę długoterminową z istniejącymi systemami opieki zdrowotnej i społecznej. Niewystarczające systemy opieki długoterminowej nakładają coraz większe obciążenie na nieformalnych opiekunów (najczęściej członków rodziny i partnerów), którzy nie tylko odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i funkcjonowania odbiorców opieki, ale także pełnią funkcję przewodników po złożonych systemach opieki zdrowotnej, zapewniając terminowość i ciągłość usług opiekuńczych. Około 76 milionów nieformalnych opiekunów zapewnia opiekę w Europie; W krajach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) około 60% osób starszych jest w pełni objętych opieką nieformalnych opiekunów. W związku ze wzrastającą potrzebą korzystania z opieki nieformalnej, istnieje pilna potrzeba ustanowienia odpowiednich systemów wsparcia.

Opiekunowie często sami są starsi i mogą cierpieć na przewlekłe, kruche lub związane z wiekiem niepełnosprawności. W porównaniu z młodszymi opiekunami, fizyczne wymagania związane z pracą opiekuńczą mogą zaostrzać te istniejące wcześniej schorzenia, prowadząc do większego obciążenia fizycznego, lęku i niskiej samooceny stanu zdrowia. Badanie z 2024 roku wykazało, że osoby starsze pełniące nieformalne obowiązki opiekuńcze doświadczyły gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia fizycznego w porównaniu z osobami w tym samym wieku, które nie sprawują opieki. Starsi opiekunowie, którzy opiekują się pacjentami wymagającymi intensywnej terapii, są szczególnie narażeni na negatywne skutki. Na przykład, obciążenie starszych opiekunów wzrasta w przypadkach, gdy opiekunowie z demencją wykazują apatię, drażliwość lub nasilają się zaburzenia w wykonywaniu czynności dnia codziennego.

Nierównowaga płci wśród nieformalnych opiekunów jest znacząca: opiekunami są często kobiety w średnim i starszym wieku, zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach. Kobiety częściej sprawują również opiekę nad osobami z chorobami przewlekłymi, takimi jak demencja. Opiekunki płci żeńskiej zgłaszały wyższy poziom objawów depresji i pogorszenia funkcjonowania niż opiekunowie płci męskiej. Ponadto obciążenie opieką ma negatywny wpływ na zachowania związane z opieką zdrowotną (w tym na usługi profilaktyczne). Badanie przeprowadzone w 2020 roku wśród kobiet w wieku od 40 do 75 lat wykazało negatywny związek między liczbą godzin pracy opiekuńczej a akceptacją mammografii.

Praca opiekuńcza wiąże się z negatywnymi konsekwencjami, dlatego należy zapewnić wsparcie starszym opiekunom. Kluczowym pierwszym krokiem w budowaniu wsparcia jest zwiększenie inwestycji w systemy opieki długoterminowej, zwłaszcza gdy zasoby są ograniczone. Chociaż jest to kluczowe, szeroko zakrojone zmiany w opiece długoterminowej nie nastąpią z dnia na dzień. Dlatego ważne jest zapewnienie natychmiastowego i bezpośredniego wsparcia starszym opiekunom, na przykład poprzez szkolenia mające na celu pogłębienie ich zrozumienia objawów choroby u opiekunów oraz pomoc w lepszym radzeniu sobie z obciążeniami i obawami związanymi z opieką. Ważne jest opracowanie polityk i interwencji z uwzględnieniem perspektywy płci, aby wyeliminować nierówności płciowe w nieformalnej opiece długoterminowej. Polityki muszą uwzględniać potencjalny wpływ na płeć. Na przykład, dotacje pieniężne dla nieformalnych opiekunów mogą mieć niezamierzony negatywny wpływ na kobiety, zniechęcając je do uczestnictwa w rynku pracy, a tym samym utrwalając tradycyjne role płciowe. Należy również uwzględnić preferencje i opinie opiekunów. Opiekunowie często czują się zaniedbani, niedoceniani i zgłaszają, że są pomijani w planie opieki nad pacjentem. Opiekunowie są bezpośrednio zaangażowani w proces opieki, dlatego niezwykle ważne jest, aby ich opinie były cenione i uwzględniane w procesie podejmowania decyzji klinicznych. Wreszcie, potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć specyficzne wyzwania zdrowotne i potrzeby starszych opiekunów oraz opracować odpowiednie interwencje. Systematyczny przegląd badań nad interwencjami psychospołecznymi dla opiekunów pokazuje, że starsi opiekunowie nadal są niedostatecznie reprezentowani w takich badaniach. Bez wystarczających danych niemożliwe jest zapewnienie rozsądnego i ukierunkowanego wsparcia.

Starzenie się społeczeństwa doprowadzi nie tylko do ciągłego wzrostu liczby osób starszych wymagających opieki, ale także do odpowiedniego wzrostu liczby osób starszych podejmujących się opieki. Nadszedł czas, aby zmniejszyć to obciążenie i skupić się na często pomijanej kadrze opiekunów osób starszych. Wszystkie osoby starsze, niezależnie od tego, czy są odbiorcami opieki, czy opiekunami, zasługują na zdrowe życie.